Preek voor de Open Doors zondag over Openbaring 14:12 op 7 juni 2020 in Kampen

Is geloven een strijd?

In de afgelopen tijd  heb ik verhalen gelezen van christenen die vervolgd worden. En nagedacht over de Bijbelteksten die we lazen en andere Bijbelteksten, waar het gaat over strijd en vervolging. En ik moet zeggen dat ik dat een confronterende ervaring vond.

Zoals jij misschien ook wel, ken ik verhalen van christenen die vervolgd worden om hun geloof. Getreiterd, in elkaar geslagen, bedreigd en soms zelfs gedood. Ver weg, maar ook in Nederland in AZC’s: moslims die christen geworden zijn en van wie hun bed door andere AZC-bewoners onder gepist wordt, die bedreigd worden, door hun familie vervloekt worden, enzovoort.

Het zijn verhalen die altijd weer raken. Goed om daarin mee te leven, ervoor te bidden en te kijken wat we daaraan kunnen doen. En tegelijk moet ik zeggen dat het voor mij heel vaak een ándere wereld lijkt dan de wereld waarin ik leef. In mijn wereld kan ik openlijk dominee zijn, met een kruis op mijn borst over straat lopen, in de kroeg gesprekken organiseren over de Bijbel, met mijn buren rustig praten over wel of niet in God geloven. Ik heb eigenlijk niets te maken met dreiging of vervolging om het geloof.

En toch, klopt dat wel? We lazen net uit de Bijbel over vervolging. Eerst hoorden we Jezus spreken. Hij zegt dat het koninkrijk al van het begin af aan bedreigd is. Dat de wereld Hem haat en dat je erop moet rekenen dat als je bij Jezus hoort, je ook gehaat zult worden. Dat als je je leven wilt houden, dat je het moet verliezen. Het is niets bijzonders, schrijft Petrus dat christenen moeten lijden. Het hoort er gewoon bij.

Het viel me ook op in wat Osama, onze evangelist, laatste vertelde over zijn. Haast in een tussenzinnetje  zei hij ‘Natuurlijk ondervinden we veel moeilijkheden bij onze dienstverlening. Soms zijn we ongewenst en niet welkom. Ze kunnen ons soms verdrijven.’ Natuurlijk ondervinden we veel moeilijkheden. Natuurlijk, hoezo is dat natuurlijk? Ik weet dat het zo is, maar ik kan het Osama niet op die manier nazeggen: natuurlijk ondervind ik veel moeilijkheden bij mijn werk. In elk geval niet op die manier.

Het zou nieuws zijn: de dominee wordt weggejaagd, is niet welkom, wordt lastig gevallen, enzovoort. Maar voor Osama is het wel natuurlijk.

Wat is dat toch? Leven hij en zijn vrouw Merna en heel veel andere christenen, en ook de discipelen en de eerste christenen uit de Bijbel in een andere wereld dan ik?

Ik geloof het eigenlijk niet. Maar ik merk wel dat ik vaak heel anders naar die wereld kijk. En jij misschien ook wel. En dat stelt mij een vraag: wat is er aan de hand dat ik geen vervolging ervaar?

Ik denk dat er een paar kanten aan zitten. Allereerst is het iets om dankbaar voor te zijn. Dat we hier in Nederland vaak veilig God kunnen dienen. Dat dat gewoon is. Dat we die ruimte krijgen. Dat is om voor te danken en we kunnen ook bidden dat er ook op andere plaatsen meer vrijheid komt. Ik geef daar nu niet zoveel woorden aan, maar dat we veel vrijheid hebben, is echt iets om God voor te danken.

Maar er is ook een andere kant. We leven in dezelfde wereld. Het verzet tegen de verkondiging van het evangelie, tegen christenen in Nederland en verder weg leert ons dat het evangelie strijd oproept.

Bedreiging van de machten

Het koninkrijk van God, het koningschap van Jezus is namelijk bedreigend voor heel veel machten in deze wereld. Laat ik er een paar noemen. Allereerst zijn er religieuze machten. Religieuze leiders, zoals de priesters in Jeruzalem die Jezus veroordeelden. Imams in het midden-Oosten, pandits in India die oproepen tot geweld tegen christenen, zijn bang voor hun religieuze macht. Ook de financiële machten worden uitgedaagd door het koninkrijk van God: Paulus werd met Silas in de gevangenis gegooid omdat zij door hun prediking over Jezus een paar mannen van hun inkomstenbron hadden beroofd – een vrouw die de toekomst kon voorspellen door een boze geest, was nu genezen. Veel christenen hebben te lijden onder vervolging juist omdat ze zich verzetten tegen onrecht: omdat ze zich verzetten tegen drugshandel in Zuid-Amerika of prostitutie in India worden ze vervolgd. Dat zie je niet gelijk als je over geloofsvervolging leest, maar heel vaak zitten die machten er achter: politieke, religieuze, financiële macht. Die machten worden uitgedaagd en dus is er verzet. Zoals we hoorden van Paulus ‘Onze strijd is niet gericht tegen mensen maar tegen hemelse vorsten, de heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten in de hemelsferen.’ (Efeze 6:12) Denk dan ook maar aan dit soort machten.

En laten we eerlijk zijn die machten zijn hier ook werkzaam. Politiek macht, financiële machten zijn hier ook supergroot. Christenen die leven onder vervolging waarschuwen ons en vragen kritisch: realiseren jullie je eigenlijk wel dat er sprake is van strijd? Als je geen last van vervolging hebt is dat dan zegen van God of is er iets anders aan de hand?

De wereld is volgens de Bijbel en volgens vervolgde christenen geen speeltuin, maar eerder een slagveld, waarin een heftige strijd wordt uitgestreden. Wat is er aan de hand als je dat niet zo ervaart? Dat is een indringende vraag. Wie met de vijand heult heeft geen last van de vijand. Wie zich niet tegen het kwaad verzet, heeft er geen probleem mee.

Allergie

Misschien word je een beetje kriebelig van dat spreken over strijd. Daar heb ik zelf wel last. Misschien komt dat wel doordat het in mijn jeugd vaak ging over strijd en het verschil met ‘de wereld.’ Misschien wel te veel of op de verkeerde manier. Het ging vaak over dat we als christenen anders zijn dan de wereld. De ‘antithese’ werd het ook wel genoemd. Het gaf soms een beklemmende sfeer. En soms was het ook wat vreemd om allerlei gewone dingen als verkeerd te zien. Misschien herken je dat.

En toch zou het jammer zijn als zo’n allergie je tegenhoudt om te luisteren naar wat de Bijbel zegt en wat vervolgde christenen ons vertellen: dat er een strijd gaande is. En dat het erop aankomt vol te houden in die strijd.

Waar kun je die strijd dan zien? Denk nog eens aan de religieuze, politieke en financiële machten die wereldwijd voor vervolging zorgen. Die machten zijn ook hier aan het werk.

Machten in onze wereld

Laat ik er wat voorbeelden van geven. Religieuze machten zijn hier ook in verzet tegen het christelijk geloof. Het zijn meestal geen priesters, imams of pandits, die het christelijk geloof verdacht maken. Maar het zijn veel opiniemakers, veel journalisten, bekende wetenschappers. Als je naar praatprogramma’s kijkt op tv is het eigenlijk verbazingwekkend hoe vaak het vanzelfsprekend lijkt te zijn dat je als weldenkend mens natuurlijk geen christen bent. Of als je dat bent, dat je het voor jezelf houdt. Er zit voor een deel begrijpelijk angst achter: dat de kerk of dominees weer alles zouden bepalen, zoals het vroeger was. En inderdaad: de kerk, dominees hebben misbruik gemaakt van hun positie. En tegelijk wordt er tegenwoordig echt veel onzin over dat verleden beweerd, om de negativiteit over geloven maar te legitimeren. Als je als christen daar tegenin gaat, als je ruimte vraagt voor geloof en er tegenin gaat als mensen dat belachelijk te maken kun je wat over je heen krijgen. Vraag maar aan mensen als Stefan Paas of Reinier Sonneveld die op een heel redelijke manier over geloof kunnen spreken en toch van alles over zich heen krijgen.

Ook financiële machten houden niet zo van het christelijk geloof. Jezus zei namelijk zelf ‘gelukkig de arrmen’ en ‘wee jullie rijken’. De Bijbel staat vol met oproepen van eerlijk delen. Als je dat als christen serieus gaat nemen en je inzet voor eerlijk delen: hier in Kampen, wereldwijd, dan kun je wat over je heen krijgen. Als je zegt dat onze veiligheid en welvaart niet alleen voor ons is, maar ook voor vluchtelingen. Dat we vluchtelingen niet mogen laten verdrinken in de Middellandse zee of laten kreperen in Griekenland, dan word je dat niet in dank afgenomen. Je kunt er zelfs om bedreigd worden.

Als je bij het bedrijf waar je werkt de nadruk wilt leggen op duurzaam ondernemen ipv op winst, op eerlijk delen ipv op meer bonussen voor de directie, dan kan dat gaan botsen met je omgeving.

Als je in de klas of een appgroep opkomt voor een klasgenoot die gepest wordt, dan loop je het risico dat ze jou ook gaan pesten.

Als je besluit om ‘groener’ te gaan leven en je doet niet mee met wat je vrienden wel normaal vinden – een korte stedentrip met het vliegtuig naar Londen, niet elke keer een bbq, niet telkens nieuwe spullen kopen, maar je spullen kopen bij de kringloop – dan kan het zijn dat je vrienden je raar gaan vinden en dat je er niet helemaal meer bij hoort.

Als je besluit geen kleren meer te kopen die door kinderen of slecht betaalde arbeiders zijn gemaakt, dan kun je misschien niet de meest hippe spullen meer kopen en kan het zijn dat je veel meer voor iets betaalt dan minder mooi is. Je kunt dan misschien ook wel minder kleren kopen.

En zo kan ik nog wel doorgaan. Als je je gaat verzetten tegen de machten van het kwade, kom je lijden tegen. Als je wilt gaan doen wat Jezus zegt: je vijanden liefhebben, vergeven, voor je naaste zorgen, zoals voor jezelf, dan zul je merken dat het niet van zelf gaat. Dat wordt een kruis om te dragen.

Maar als je je ogen sluit voor het kwade, dan heb je ook geen strijd.

Te zwaar?

Maar als je wel om je heen kijkt naar de machten van het kwade, dan kan het je ook beangstigen. Hoe kunnen we er ooit tegenop. Hoe zou je een eind kunnen maken aan onrecht, milieuvervuiling, uitbuiting. Ik gaf net wat voorbeelden van de strijd, maar ik had er nog veel meer kunnen noemen. Je zou er moedeloos van worden.

Laten we dan nog eens luisteren naar de ervaringen van verdrukte christenen. Zij kennen dat gevoel van moedeloosheid, van wanhoop. Denk aan christenen in China, in Iran, in Noord-Korea, in India. Ze zijn maar een klein deel van de bevolking. Soms is minder dan een op de honderd mensen christen. De overheid is tegen je en ook je landgenoten zijn tegen je. Je durft je kinderen niet te vertellen van je geloof, want dan zullen ze je misschien per ongeluk verraden. Wat voor zin heeft je geloof?

Sommige christenen komen in de gevangenis terecht en zitten daar jaren. Wat is de vrucht en de zin ervan? Soms word die vrucht na jaren zichtbaar. Zo is er een oud verhaal van een vrouw die in China vernederd werd omdat ze christen was. In haar tuin werd een bord gezet: deze vrouw heeft Bijbels verspreid. Ze werd ongestraft gepest en lastig gevallen door jongeren. Niemand keek naar haar om. Maar toen jaren later de vervolging minder werd, kwamen er vooraanstaande mensen bij haar op bezoek. Ze vroegen: ‘heeft u een Bijbel voor mij? Er stond vroeger zo’n bord bij u in de tuin dat u Bijbels verspreidde. Ik zou er graag een willen hebben.’ Ze slaagde erin door haar contacten buiten China Bijbels het land in te smokkelen en kon allerlei mensen aan een Bijbel helpen en zo kwamen er heel wat mensen tot geloof. Ze had het heel zwaar gehad, maar kon zien dat haar lijden vrucht droeg.

Maar zo gaat het lang niet altijd. Voor veel vervolgde christenen is geloven ook gewoon volhouden, zonder dat ze zien waar het goed voor is. Soms zien anderen dat alleen maar en jijzelf nooit. Zoals een van de eerste evangelisten die naar Korea trok. Hij werd bij aankomst direct vermoord. Een van de soldaten gebruikte de bladeren van zijn boeken om zijn hut mee te beplakken, zoals gewoon was op die plek en in die tijd. Weken later zag hij bij thuiskomst chinese geleerden die in Korea woonden bij zijn hut staat. Ze lazen de papieren erop en waren zeer geïnteresseerd. Zij werden de eerste gelovigen van Korea. Het werk van de zendeling droeg vrucht, maar heel anders dan hij zelf gedacht had. En hij heeft het zelf niet gezien.

Soms is onze vrucht hier niet meer, zeggen onderdrukte christenen, dan volhouden. Zoals je dat zo vaak in Openbaring kunt horen. Dat vers dat ik bij de Bijbellezing een paar keer las: Hier komt het aan op de standvastigheid van de heiligen, die zich houden aan Gods geboden en aan de trouw van Jezus. (Openbaring 14:12)

Daar komt het op aan: op volhouden. God belooft dat als wij ons leven verliezen, we het echte leven zullen vinden. God zegt dat als de graankorrel in de akker valt en sterft dat ie vrucht zal dragen. Soms kun je al iets van die vrucht in je leven zien, soms zien alleen de mensen het na jou. En soms ziet alleen God het. Maar God belooft de overwinning. Hoe klein en zinloos jouw gevecht ook lijkt. Hou vast aan de trouw van Jezus. Dat betekent: hou vast aan Jezus’ betrouwbaarheid. Hij hield ook voor jou vol tot in de dood. Zelfs al zou je moeten sterven voor je geloof. Hij zal je niet loslaten.

Niet saai

Eerlijk gezegd ben ik wel eens jaloers op christenen die lijden om hun geloof. Natuurlijk, ik heb hun lijden liever niet. Maar als je weet waarvoor je desnoods moet sterven, heb je ook iets om voor te leven. Bij ons lijkt geloven en kerk soms saai. En misschien komt dat ook wel hierdoor – als we het gevecht niet aangaan, dan wordt het geloof ook saai, irrelevant. Gods goede boodschap heeft betrekking op het leven hier en nu. Maar het botst ook voortdurend op andere boodschappen, die ook zeggen goede boodschappen te zijn, maar het leven van onszelf, van anderen of van deze aarde kapot maken. En juist bij de botsing ga je weer zien hoe goed het evangelie is. Juist als je botst met machten die zich tegen het evangelie verzetten. Juist als je het geloof kunt uitleggen aan iemand die niet wie Jezus is, dan gaat het ook meer voor jezelf leven.

Hoe en waar je het gevecht kunt aangaan, is vaak nog zoeken. Maar laten we dat doen. Als je tegenstand ervaart in het geloof, dan is het zwaar. Maar ook een kans om iets van de kracht van God te ontdekken en om te ontdekken hoe goed het is dat Jezus koning is.

De wereld is geen speeltuin, maar een slagveld. Wees niet bang om het gevecht aan te gaan, want God geeft de overwinning.

Amen

Bij deze preek heb ik veel gebruik gemaakt van Ronald Boy-MacMillan, Volharden in geloof: Een onthullende gids over de wereldwijde vervolging van de kerk. Zoetermeer: Boekencentrum, 2008.