Soms zijn de scherven mooier dan het geheel. Neem bijvoorbeeld een autoruit. Als die kapot valt, houd je allemaal kleine stukjes waar het zonlicht prachtig doorheen kan vallen. Ik kwam op internet iemand tegen die ooit precies zo per ongeluk kunstenares werd. Ik vind niet alles wat ze maakt mooi (de afbeelding hierboven wel trouwens), maar het idee vind ik wel fantastisch.
Ook omdat het een beeld geeft van wat wel eens de toekomst van de kerk zou kunnen zijn. Laat de kerk maar in stukken vallen. Misschien dat dan veel meer facetten van het goede nieuws van Gods nieuwe wereld zichtbaar worden. Laat ik proberen uit te leggen wat ik bedoel. Een tijdje geleden schreef ik dat kerkgangers niet-kerkgangers nodig hebben om hun eigen geloof beter te begrijpen. Het probleem van veel kerkganger is alleen dat ze weinig diepgaande contacten hebben met mensen buiten de kerk. Veel van hun vrienden en familie zitten ook in de kerk. Met de kerk kun je ook allerlei prettige sociale activiteiten doen. (Gisterenavond nog was ik bij een gezellige maaltijd met een groep mensen uit onze kerk.) Natuurlijk zijn op die activiteiten in principe ook mensen van buiten de kerk welkom, maar die komen eigenlijk zelden. Ze horen ook niet echt tot ons gezamenlijke netwerk.
Het komt ook niet zo erg in ons op om als kerk ons netwerk echt uit te breiden, want dat is meestal al groot genoeg of te groot. Een gemiddeld mens heeft volgens diverse onderzoeken aan 150 contacten meer dan genoeg (ook wel genoemd Dunbar’s number). Wie in een gemeente zoals die van ons (met zo’n 500 leden) redelijk actief is, komt naast de vrienden en familie die hij of zij al heeft heel gemakkelijk aan die 150. Geen tijd meer dus voor mensen buiten de kerk.
Dat zit m trouwens ook in die kerk zelf. Om een middelgrote kerk een beetje draaiende te houden is er van alles nodig: een commissie van beheer of kerkvoogdij, een kerkenraad, mensen die koffie schenken, die de kerk schoon houden, mensen die op bezoek gaan bij andere mensen in de gemeente, mensen die het jeugdwerk organiseren, enzovoort, enzovoort. Heel belangrijke activiteiten, maar ze zorgen er wel voor dat je als kerk gemakkelijk heel druk met je zelf bent.
Dat was eigenlijk nooit zo de bedoeling van een kerk. Die was bedoeld om het goede nieuws over Gods nieuwe wereld met woord en daad bekend te maken. Dan is het wel nodig dat je als kerk een beetje een netwerk hebt. Vroeger ging dat natuurlijk vanzelf: midden in elke stad of elk dorp stond een kerk. En niet alleen geografisch, maar ook sociaal-maatschappelijk stond de kerk in het middelpunt van de samenleving. Die tijd is vrijwel overal in Nederland voorbij. Voor veel mensen die niet zijn opgegroeid met een kerk, is een kerk een onbekende club, waarvan ze nauwelijks een idee hebben wat er gebeurt en zelden denken dat dat voor hen relevant zou zijn.
Maar intussen is de kerk vaak een soort vereniging geworden met een eigen subcultuur, interessant voor sommigen, maar voor de meesten niet. Ik bedoel: als je niet van zingen houdt of van orgelmuziek, niet goed lang naar een verhaal kunt luisteren, liever niet met een grote groep mensen in een ruimte zit en zondagochtend niet zo gemakkelijk uit je bed komt, waarom zou je dan naar de kerk gaan als je er nog nooit bent geweest? Maar wat als nu eens in je eigen subcultuur de kerk ook echt aanwezig is, dan wordt het anders. Als daar duidelijk wordt wat de boodschap van de kerk te maken heeft met jouw leven. Dat zou kunnen in je straat, op je werk, bij je hobby, in het verzorgingstehuis bij je ouders, enzovoort. Dan zou je op z’n minst de kans hebben om te ontdekken of God jou iets te zeggen heeft. Maar dan moeten daar wel christenen zijn die tijd en gelegenheid hebben om daar aanwezig te zijn.
En dus moet de kerk er ook op uit. Dat is altijd al lastig geweest. Iets moois of fijns stuk laten vallen doet pijn. De eerste kerk waar de Bijbel over vertelt was een warme, hechte bijzondere gemeenschap die graag bij elkaar bleef. Ze wisten niet zo goed raad met het gebod van Jezus om erop uit te gaan om anderen van zijn nieuwe wereld te vertellen. En dus bleven ze waar ze waren in Jeruzalem. Tot er een vervolging losbrak en de kerk in stukken viel. Toen trokken de gelovigen weg. En tijdens hun tocht begonnen ze anderen te vertellen van het goede nieuws, die daar helemaal enthousiast van werden. (Handelingen 8:1-8)
Laat de kerk maar in stukken vallen. Ik schrijf het met aarzeling. En niet alleen om dat ik zelf mijn brood verdien in die kerk. Een kerk kan zo’n goede en waardevolle gemeenschap vormen. Wat raak je allemaal kwijt als die in stukken valt? Aan de andere kant: geldt ook voor de kerk niet hetzelfde als voor het graan, dat het in de aarde moet vallen en sterven voordat het vrucht draagt?
Deze blog heb ik geschreven in het kader van mijn studieverlof en onder andere naar aanleiding van Michael Moynagh, Church for Every Context: An Introduction to Theology and Practice, SCM: London 2012. In dit boek pleit Moynagh ervoor dat kerken nieuwe ‘contextuele kerken’ starten, groepen christenen die in diverse subculturen met niet-christenen opnieuw ontdekken wat het evangelie daar te betekenen heeft. In Nederland zijn er ook heel wat van dit soort initiatieven bijvoorbeeld Nederland Zoekt of de theaterwerkplaats van Rikko Voorberg.
Ha Bram, wat een waardevol stuk. Zelf ben ik van een drukke, actieve stadskerk naar een rustig dorpskerkje gegaan. Toen hield ik tijd over en die ben ik bewust gaan besteden buiten de kerk. Nu ben ik bevriend met mensen die nog nooit een christen in het echt hadden gezien 🙂 Zou het mogelijk zijn om het werk binnen de kerk zoveel mogelijk te beperken? Om waar mogelijk te bezuinigen op de tijd die je daarin steekt? Minder vergaderen, minder activiteiten, etc. Hier kunnen we niet anders dan reduceren, omdat we maar met weinig zijn. We organiseren wel drie keer per jaar een dorpsmaaltijd en afgelopen keer hadden we heel wat mensen ‘van buiten’, die ook nog eens spontaan aanboden om te koken. Het is de kunst om slim te kiezen…
Hoi Bram,
ik ben het hier helemaal mee eens!
Goed dat je dit zo schrijft. Jan Douwe van’t Zand preekte er eens over “de kerk is geen speelplaats waar ieder elkaar bezig houdt, maar een werkplaats, waar je klaar wordt gemaakt voor het werk buiten de muren van de kerk”. Mooie metafoor!
Ik moet zeggen dat ik zelf juist erg veel inspiratie haal uit, ja diepgaande, gesprekken met niet-christenen. Op deze manier o.a. het boek ‘het wezen van spiritualiteit’ van prof. Roger Walsh gelezen. Een aanrader!!
Groetje aan Idelette
Beste Bram..
Ik lees je blog en denk bij mezelf: Je slaat de spijker oo zn kop man Zo hoort het! Met de beide benen in de modder staan. Het goede nieuws van onze Heiland moet overal worden gehoord. Naar buiten met zn allen… Uit je kerkelijke comfortzone stappen en de boer op…
Prachtig statement.. Maar toch voel ik dat ik iets mis.. Ik heb aardig wat contacten in niet christelijk Nederland, spreek regelmatig met jongeren die nooit een kerk van binnen hebben gezien, heb goede gesprekken met moslim collega,s.. En wat bljkt Bram..? Ze kunnen je haarfijn vertellen hoe het er in onze kerk aan toe gaat. Weten precies wat we daar doen. En vinden vaak dat de tijd bij ons zo verschrikkelijk lang heeft stilgestaan.. Bram, onderschat de invloed van moderne media niet.. Informatie is altijd, overal beschikbaar. Ook info over gereformeerd Nederland. Bram, ik denk dat we elkaar juist nodig hebben om stem te geven aan onze identiteit. Ik merk dat mensen meer behoefte hebben aan duidelijke keuzes. Laten zien waar je voor staat. En dat Jezus je grote inspirator is in de grote en kleine keuzes van elke dag! En daar heb je medechristenen bij nodig Bram! Dat kun je niet alleen. En die medechristenen vind je in een gemeenschap.noem het kerk… . Dus ik hoop van harte Bram dat je je pensioen haalt met deze baan..
Een insprirend stukje. Is onze opdracht niet het delen van Gods woord met hen die het ( nog ) niet kennen? Toch iedere zondag presenteren we het alleen aan een ‘selecte’ groep.
Zouden we dan niet geïnspireerd moeten om het te gaan delen? Laten we mogelijkheden benutten die God ons geeft op het werk, bij de dialyse op school enz..
Ik heb zelf ook ervaren dat contract met niet christenen enorm belangrijk is en juist inhoud en betekenis aan mijn geloof geeft.
Als kunstenaar heb ik veel contact met niet kerkelijke mensen.
Tijdens het maken van een beeld over Jezus handen. Hielpen juist de gesprekken met niet kerkelijke mensen me om mijn beeld vorm te geven.
Ik wilde Jezus handen gaaf houden Hij zit immers opgestaan aan Gods rechterhand. Christenen accepteren die gedachte.
Juist de niet kerkelijken wezen me op het belang van de doorboorde handen van Jezus.
Gesprekken met mensen die anders denken zetten wat ikzelf geloof op scherp zodat ik het zichtbaar kan maken in mijn beelden.
Ach Bram, dat is ons werkelijk uit het hart gegrepen. Vooral wat je schrijft over al die activiteiten die nodig zijn om een kerk draaiende te houden. Gelukkig hebben wij ook een vriendenkringetje buiten de kerk en dat mixt op verjaardagen altijd met de kerkgangers. Ook familie die kerkelijk is afgehaakt is ons niet onbekend. Wij leren daar soms veel van.
Maar ik kan me ook voorstellen dat de kerk voor sommige mensen een heel veilige plek is. De neuzen staan meestal wel in dezelfde richting en je hoeft je niet buiten je veilige cirkeltje te begeven. Je geloof wordt niet betwist of aangevochten. Dat het zich misschien ook niet verdiept wordt dan over het hoofd gezien.
Ik kan me vinden in je vewering, maar ik begrijp ook je aarzeling. Maar alleen al het ventileren van beide is belangrijk! Dank je wel.
Heel mooi geschreven, en dit vind ik ook wel terug in het lied: Heer.u bent mijn leven, de grond waarop ik sta. U die ons bij elkaar hebt gebracht en weer uitzendt. Op catechisatie kwam de vraag voorbij: wat doe je.op zondag niet? Iemand gaf het.antwoord: op zondag ga je.miet.naar de.kroeg. Ik zei: ik kan me voorstellen dat ik op zondag juist wel naar de kroeg zou gaan :). Oeps… maar het.leverde toch wel een leuk gesprek.op…. 🙂
hoi bram, heb je de film al gezien van de laatste Reformatie ? het is met Nederlandse ondertiteling te zien. Ook heb je de pioneer school op you tube. Dit is precies waar God op dit moment mee bezig is wereldwijd. Kijk anders op de site http://www.Thelastreformation.com Laat je niet tegenhouden en onderzoek het zelf. Bestel anders het boek De Laatste Reformatie, dit is zo’n eye opener en laat echt zien hoe de nieuw Testatamentische gemeente zou moeten zijn. Dit sluit volledig aan bij jouw schrijven bram.
Na jarenlang in een kerk actief te zijn geweest en daarna in een christelijke instelling te hebben gewerkt zie ik dat de kerk nog altijd nodig is. Een haven voor mensen die een plek van herstel nodig hebben. Toch geloof ik dat de kerk vastgeroest is. Niet meer open en toegankelijk. De vraag is of wat we kerk noemen kerk is. Zelf bezoek ik een tweetal kerken en werk ik in een reguliere instelling. Toch zie ik daar mensen die God dienen vanuit hun geloof en ze delen daar vervaard evangelie door om te zien naar mensen die behoeftig zijn. Volgens mij wordt juist daar de kerk gevormd. Daar waar mensen zoeken naar wat Gods wil is en het omzien naar elkaar vanuit Gods liefde voor ons.
Dezelfde gedachten deelde ik met mijn getrouwde dochter en…daar las ik savonds je stukje in de krant. En daarna je blog. Ken je het boekje De discipel van Juan Carlos Ortiz? Wat zou ik graag willen dat we bevrijd worden uit het systeem wat de kerk geworden is. Het is mechanisch, strak en stijf geworden. Maar de kerk is een levend organisme, het lichaam van Christus!