Preek over Jeremia 29:1-14

Me

Komt het ooit nog goed en hoe dan? Ik weet niet of ik er nog wel zo lang op kan wachten.

Een paar jaar geleden las ik deze woorden in coronatijd. We hadden een online predikantenconferentie. Ik hoopte dat het gauw voorbij zou zijn. Dat het vaccin dat er inmiddels was snel een eind zou maken aan de crisis en dat alles weer normaal zou worden. Dat je weer gewoon mensen kon zien, dat die rare gespannen tijd voorbij was.

Een crisis zet heel veel dingen stil, maar ik wilde weer verder.

Maar tijdens de online Bijbelstudie die een collega hield zei hij: ‘Houd er maar rekening mee dat de crisis nog heel lang duurt. Want het is niet alleen corona, er is ook de klimaatcrisis, de vluchtelingencrisis, steeds meer verschil tussen mensen en discussie.’ En hij had gelijk. Corona is voorbij, maar we hebben er intussen een oorlog in Oekraïne bij gekregen. En daardoor ook een energiecrisis. Het is niet zomaar gauw even over.

Tegelijk, die woorden wilde ik toen helemaal niet horen. Ik had behoefte aan toekomst, aan uitzicht. Niet aan een verhaal dat zei dat dit wel eens nog heel lang kon gaan duren.

You

Jullie herkennen er vast ook wel iets uit, uit jullie eigen leven. Dat je leven wordt stil gezet. Dat je opeens niet meer verder kunt. En dat je zo graag zou willen dat het snel voorbij is, maar dat je maar moet wachten.

En, laten we maar eerlijk zijn, het zou goed kunnen dat je op een andere manier dat weer meemaakt. Jullie beloven elkaar vandaag trouw ‘in goede en kwade dagen’, ‘in rijkdom en armoede’, ‘in gezondheid en ziekte’. We hopen dat jullie heel lang bij elkaar zullen blijven. Maar als dat gebeurt, zullen jullie ook heel wat samen meemaken.

Maar hoe houd je dat dan vol? Waar vind je uitzicht?

God

Jullie hebben gekozen voor de Bijbeltekst die we net gelezen hebben. ‘Mijn plan met jullie staat vast – spreekt de HEER: Ik heb jullie geluk voor ogen, niet jullie ongeluk; Ik zal je een hoopvolle toekomst geven.’ Dat is een mooie tekst om je huwelijk mee te beginnen.

Ik vind het ook mooi om daar nog even wat preciezer naar te kijken. Op het eerste gezicht kan het een beetje gemakkelijk klinken. Mooie optimistische woorden voor als het moeilijk is.

Sommige mensen doen dat – dat heb je zelf misschien ook wel meegemaakt – ‘joh, het komt allemaal goed. Je zal zien, het allemaal zo weer voorbij.’

Het is natuurlijk goed bedoeld, maar soms heb je er helemaal niets aan. Sommige dingen zijn niet ‘zomaar weer voorbij’. Sommige dingen lijken helemaal nooit voorbij te gaan, maar altijd weer terug te keren.

Iemand hoop geven, dat kan alleen als je ook eerlijk, realistisch bent.

En zo is God precies: Hij geeft hoop en Hij is realistisch.

In de tijd van Jeremia was er een andere profeet. Chananja. Hij heeft een mooie naam – de HEER is genadig. God is God. Hij was een populaire profeet. Veel populairder dan Jeremia. Laat me iets vertellen over hem en zijn tijd.

Er was een grote crisis in Juda en Jeruzalem. Jeruzalem zuchtte onder het juk van de koning van Babylonië. Ze waren geen baas meer in eigen land. De kostbaarheden uit de stad en de tempel waren weggeroofd. De belangrijkste leiders waren weggevoerd naar Babel en nu werden ze geregeerd door een koning die moest doen wat Babel zei. De profeet Jeremia loopt door de stad met een juk op zijn schouders. Als uitbeelding van het last die ze moeten dragen voor Babel.

Maar dan gaat de profeet Chananja in de tempel staan en zegt tegen Jeremia: ‘Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Ik ga het juk van de koning van Babylonië breken. ³Binnen twee jaar zal Ik alle kostbaarheden uit de tempel van de HEER, die koning Nebukadnessar heeft meegevoerd naar Babel, naar Jeruzalem terugbrengen. ⁴Ik zal ook koning Jechonja, de zoon van Jojakim, en alle ballingen uit Juda die naar Babel zijn gevoerd, naar Jeruzalem terugbrengen – spreekt de HEER. Want Ik ga het juk van de koning van Babylonië breken.’ (Jeremia 28:2-4) En Chananja pakt het juk van Jeremia’s schouders en breekt het in stukken en zegt: ‘Dit zegt de HEER: Zo zal Ik binnen twee jaar het juk van koning Nebukadnessar van Babylonië van alle volken afnemen en in stukken breken.’ (28:11)

Dat is indrukwekkend, hè? Zo’n profeet die zich niet neerlegt bij de onderdrukking en de crisis, maar die gelooft dat God er een einde aan zal maken. Dat geeft de mensen moed en hoop en geloof.

Enige nadeel – het was niet waar. Chananja zei gewoon wat de mensen graag wilden horen. Hij sprak niet namens God, maar namens de mensen. Zoals mensen die nergens op gebaseerd tegen je zeggen: ’het komt goed, het is zo voorbij’. Het is fijn om te horen, maar je hebt er niets aan als het niet waar is.

Jeremia was de profeet die moest zeggen dat Chananja’s woorden alleen maar mooie leugens waren. Hij stuurde een brief naar zijn landgenoten in Babylon. Die hadden ook gehoord van Chananja’s hoopvolle woorden dat over twee jaar alles afgelopen zou zijn en dat ze dan weer terugkonden naar Jeruzalem. Jeruzalem schrijft aan de Judeeërs in Babylon: ‘Dit zegt de HEER: Als er in Babel zeventig jaar voorbij zijn, zal Ik naar jullie omzien. Dan zal Ik mijn belofte gestand doen door jullie naar Jeruzalem te laten terugkeren.’ Zeventig jaar. Het zou zeventig duren voordat ze weer terugkonden naar Jeruzalem! Over zeventig jaar – dan waren ze er misschien wel allang niet meer. Dan waren hun kleine kinderen al heel oud, of misschien ook wel gestorven!

Wat moet je met zo’n boodschap? Het komt goed… over zeventig jaar. Het is een eerlijk verhaal, maar moeilijk te verteren. Al die crisissen waar ik het net over had – de oorlog, het klimaat, vluchtelingen. Dat gaat niet zomaar voorbij.

Of in je eigen leven – die dingen waar je telkens weer bij jezelf of bij de ander tegenop loopt.

We zouden het goed kunnen hebben als die ander maar ’s verandert – dan te horen, gaat niet gebeuren.

We

Realistisch. Maar ook hoop – het duurt zeventig jaar, maar na die woorden hoor je dit: ‘Mijn plan met jullie staat vast – spreekt de HEER: Ik heb jullie geluk voor ogen, niet jullie ongeluk; Ik zal je een hoopvolle toekomst geven.’

God wil je geluk. Het leven is niet altijd gemakkelijk. Maar alle moeilijke dingen in je leven of in deze wereld hebben niet het laatste woord. God wil je geluk. Jezus zei – ik geef leven in overvloed. De toekomst is een feest. Een maaltijd. Waar het leven gevierd wordt.

Ik wil je geluk – dat kun je vandaag merken, omarmen. Vandaag hoef je dat misschien niet eens perse te horen. Dan voel je dat, merk je dat wel.

Ik wil je geluk, zegt God. Daarvoor ben jij geboren, voor het geluk. Voor het echte goede leven met mij. Wat je nu ook meemaakt – ik geef een toekomst vol hoop. Het blijft niet altijd zo.

Ik nodig je uit voor mijn feest. Ik heb er alles voor over dat jij er ook bent. Stel je maar voor dat je bij Hem aan tafel zit. Hij pakt een brood. Hij deelt er van uit. Je ziet zijn handen. Handen, met grote littekens. De gaten van de spijkers kun je nog zien.

Zonder woorden zeggen die: ik ben dwars door de ergste crisis gegaan voor jou. Wat je ook meemaakt – ik heb je geluk voor ogen, niet je ongeluk. Ik geef je een hoopvolle toekomst.

You

Het kan nog lang duren voordat er een einde komt aan alle crisissen, maar het gaat gebeuren. Houd moed.

De tekst die jullie hebben uitgekozen voor deze dag, daarvan hoop je dat die tekst je leven lang met je meegaat. Dat zou mooi zijn. Ik snap dat dat niet geldt voor de preek – dat zijn zoveel woorden.

Maar laat ik proberen het wat praktischer te maken. Je zou kunnen zeggen – deze preek is een soort handleiding in crisismanagement. Wat moet je doen in een crisis? Drie dingen.

1. Wees niet naïef – je wilt graag geloven dat het niets voorstelt, dat het allemaal wel meevalt, maar bij een echte crisis is dat niet zo.
2. Vertrouw op God – een toekomst vol van hoop
3. Maak er het beste van. (Niet los het op, dat met de meeste echte crisissen)

In kwade dagen, in armoede, in ziekte. Het gaat over, over zeventig jaar. Dat is niet vol te houden. Je hebt ook een perspectief dichterbij nodig.

Jeremia – bouw huizen, leg tuinen aan (ga aan het werk), eet van de opbrengst, trouw, krijg kinderen. Bid voor je stad, voor deze wereld in de crisis. Het is nog niet de volmaakte wereld.

In de crisis is de verleiding te wachten tot het overgaat. Maar ga aan de slag. En blijf op God vertrouwen (12). Dan zul je soms al iets zien van de toekomst die wacht.

Misschien vandaag wel – een bruiloft – voorbode van de bruiloft. Of als je aan tafel zit, denk dan vooruit aan de maaltijd die komt.

Wees als het leven moeilijk is niet naïef – het kan lang duren. Het gaat niet allemaal vanzelf over. Maar er komt een hoopvolle toekomst. Wacht daar met vertrouwen op. Wacht er actief op. Want God wil niet je ongeluk, maar je geluk.