Preek over Matteüs 1 (Je kunt er in een kerkdienst er ook voor kiezen om de Bijbellezing vooraf te doen ipv tijdens de preek)

Intrigeren

Waar gaat het heen? Hoe komt dit weer goed?

Ik ben van mezelf nogal een chaoot. En regelmatig moet ik mezelf die vraag stellen: hoe komt dit weer goed? Laatst nog: ik wilde soep maken. Ik had groenten gekookt en deed dat in de mengkom van de blender. Ik draai de mengkom op de blender en opeens begint dat ding te draaien. Zonder dat de deksel op de mengkom zit. Ik schrik, trek snel de stekker eruit. Maar het is al te laat: Heel de keuken en ik zelf zitten in een tel onder de soep. Alles is oranje. Hoe komt dit nog goed? Waar moet ik beginnen in deze chaos. Hoe krijg ik het schoon?

Nu kan ik er om lachen. Maar op zo’n moment is het toch een kleine paniek.

Misschien herken je het wel – dat het opeens zo’n chaos is dat je je afvraagt hoe komt dit nog goed. In je eigen leven, in dat van een ander. Of in de wereld om je heen.  Hoe komt het goed? In Oekraïne, met deze wereld, het milieu.

Identificeren

Waar is God in de verwarring, in de chaos van het leven? In het groot en in het klein. Daar gaat het vandaag over. Het gaat over Jozef, die in een soort chaos terecht komt – zijn verloofde blijkt al zwanger van een ander. Maar we kijken ook nog wat verder terug. Naar de chaos in de levens van Jozefs voorouders. En natuurlijk naar ons eigen leven: waar is God in onze chaos? Ik kan je alvast vertellen dat God heel vaak de chaos niet in één keer oplost, maar in en door de chaos heen werkt.

Informeren

We lezen uit Matteüs daarvoor vertelt. Hij begint zo: ‘Overzicht van de afstamming van Jezus Christus, zoon van David, zoon van Abraham.’ Dat klinkt niet zo spannend. En wat er volgt lijkt ook saai – een soort stamboom van Jezus. Daar kom ik zo nog op. Maar eerst dat begin. ‘Overzicht van de afstamming van Jezus Christus, zoon van David, zoon van Abraham.’

Maar het is interessanter dan je misschien denkt. Tenminste als je een beetje een nerd bent zoals ik. Om dat te zien is het goed om te lezen wat er in het Grieks staat. Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ υἱοῦ Δαυὶδ υἱοῦ Ἀβραάμ. [dia 1] Wie kan lezen wat hier staat? …

[dia 2] Daar zit voor wie vaker in de kerk komt maar één onbekend woord in – ‘υἱοῦ’ dat betekent ‘zoon van’. Voor de rest zijn het bekende woorden. Kijk maar ‘βίβλος’ – denk aan Bijbel, dat woord betekent ‘boek’ of ‘overzicht’ en dan γενέσεως – van het woord γενεσις = genesis. Wat is dat? Eerste boek van de Bijbel. Betekent ‘wording’, ‘ontstaan’ of ‘afstamming’, ‘geboorte’. Dus inderdaad ‘overzicht van de afstamming’. [dia 3] Je zou ook net zo goed kunnen vertalen ‘boek genesis van Jezus Christus.’  Boek van wording, van nieuw begin.

Net zoals de schepping een totaal nieuw begin was – eerst was er niets en uiteindelijk was alles er. Zo is ook Jezus een totaal nieuw begin. Kijk maar.

Het eerste boek van de Bijbel, Genesis begint zo [dia 4]: ‘In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was woest en doods, duisternis lag over de oervloed, en over het water zweefde Gods geest’ (Genesis 1:1). Woest en doods is de aarde en donker. Een woeste chaos en je kunt nog niet eens zien wat er gebeurt. Maar daar is ook Gods Geest en die gaat aan het werk. In het vervolg zie je hoe God orde maakt in de chaos – licht scheidt hij van het donker, de lucht daarboven van het land beneden, het water van het land, enzovoort.

Na Gods schepping is Gods wereld op veel manieren weer een chaos geworden. Daar kunnen we in onze tijd over mee praten. [dia 5]Twee weken geleden ging het daar hier nog over – met de spullen die we kopen, de huizen die we bouwen, de reizen die we maken, maken we veel van Gods goede schepping stuk. Maar denk ook aan oorlogen, aan mensen die elkaar geen plek gunnen om te leven. In het groot en in het klein, op zoveel plekken is chaos. En in de chaos vertelt Matteüs gaat God aan het werk. God gaat orde scheppen.

Lees maar verder. Wat we gaan lezen lijkt een nogal saaie opsomming. Maar probeer goed te luisteren – wat is opvallend, wat is afwijkend? Onthoud dat als je kunt, want daar valt veel te ontdekken over hoe God aan het werk is in deze wereld.

Lezen Matteüs 1:1-6;16 [dia 6]

Beetje saai zo’n stamboom. En toch, misschien zijn je wel dingen opgevallen? …

Vanuit onze tijd kan ik me goed voorstellen dat je opvalt dat er vooral mannen worden genoemd. [dia 7] Die man verwekte die man, en die verwekte weer die, enzovoort. Maar vier keer worden er vrouwen genoemd. En met al die vrouwen is iets bijzonders aan de hand.

Het gaat telkens over verhalen van chaos en verwarring. Tamar was weduwe en werd door haar schoonfamilie in de steek gelaten. Die zou voor haar moeten zorgen en haar een nieuwe man moeten geven. Maar daar zorgde Juda, haar schoonvader, niet voor. Toen nam Tamar een drastische stap, ze vermomde zich en verleidde haar schoonvader, zodat ze zwanger van hem werd. Wat een chaos!

Rachab was een prostituee en inwoner van een vijandelijke stad, Jericho. Die hele stad moet vernietigd worden, omdat er zoveel slechtheid is. Maar toch wordt Rachab daar uit gered en ze wordt een van de voorouders van David en van Jezus.

Ruth was een allochtone arme weduwe met schijnbaar geen toekomst.

En koning David ging vreemd met de vrouw van Uria en liet Uria doden. Wat een smerige chaos!

Maar in die chaos is God aan het werk. Stap voor stap leidt Hij naar de geboorte van Jezus. God is heilig. Hoog. Goed. Maar niet ver weg, dwars door de chaos van het leven werkt hij. Door een vrouw die in de steek gelaten is en haar schoonvader verleidt. Door een vrouw van een vijandelijk volk die prostituee was, door een allochtone arme vrouw en zelfs door een koning die zijn macht misbruikt en de vrouw van een ander neemt. En toch door al die chaos werkt God en brengt Hij redding.

Inspireren

Misschien herken je daar wel iets van. Uit de geschiedenis van je familie of uit je eigen leven. Dat er momenten waren dat je kon denken: hoe kan dit ooit nog goed komen? Wat een chaos, wat een warboel. En dat er dan toch goede dingen uit voortkomen. We zijn niet alleen overgeleverd aan de chaos. Daardoorheen gebeuren toch telkens weer goede dingen.

[dia 8] Ik moest denken aan het verhaal, de podcast ‘De plantage van onze voorouders’. In die podcast leggen afstammelingen van slavenhouders in Suriname en afstammelingen van slaafgemaakten in Suriname contact. Ze gaan samen het verleden van hun voorouders onderzoeken. Dat brengt op een bepaalde manier nog meer chaos in hun leven. En tegelijk: het wordt zo ook mogelijk om verder te komen. Om elkaar beter te begrijpen, elkaar te waarderen.

Zo werkt God vaak: de chaos wordt niet zomaar opgelost, maar ín de chaos van het leven is hij aan het werk. En zo zal het ook bij Jozef zijn. Hij krijgt geen overzichtelijk leven als rechtvaardig mens, maar zal merken dat in de chaos God er is.

Lezen Matteüs 1:18-25 [dia 9,10]

Iustificatio impii

God is in de chaos aan het werk. Hij lost die niet in één klap op, maar is bij je in de chaos. Maar Hij is Immanuel, God met ons. Hij deelt in het leven. Dat is Jezus. Hij is met ons in de chaos om ons uit de chaos te bevrijden. Dat is Jezus – God die bij ons is, die in onze chaos deelt en dan een uitweg geeft.

Dat zegt de engel tegen Jozef: ‘Geef Hem de naam Jezus, want Hij zal zijn volk bevrijden van hun zonden’ (Matteüs 1:21). Anne vertelde ons daar vorige week ook al van. [dia 11] Jezus die als een advocaat bij je rechtszaak is. Je wordt veroordeeld, maar dan zegt je advocaat. Ik neem de straf op me. Jij gaat vrijuit!

En dat zie je al terug in de afstamming van Jezus Christus. [dia 12]God laat zich plaatsen in een familie waarin een moordenaar is als David. Of een prostituee als Rachab. Of een man die zijn schoondochter aan haar lot overlaat en haar dan zwanger maakt… Dat zijn van die familieverhalen die je liever niet deelt: dat je voorouder een moordenaar of een prostituee was. En toch: God zegt – ik wil delen in de chaos, ik wil daarin bij je zijn.

Zo bevrijdt Jezus zijn mensen van de zonden. Hij stapt in de chaos om eruit te redden. Dat geldt ook voor jou en mijn leven hier en nu. Hij heeft gedeeld in onze chaos om ons daaruit te verlossen. [dia 13] Ik zag dit plaatje, wat het goed uitbeeldt: Jezus is bij de drugsverslaafde die zich heroïne inspuit en laat zichzelf de heroïne inspuiten. Het vergif van het kwaad, daarmee laat hij zich injecteren om het van jou en mij weg te nemen.

[dia 14] Waar gaat het heen? Met deze wereld? Met je leven? Misschien herken je zo’n grote chaos wel in je eigen leven. Misschien weten anderen ervan. Misschien ook wel helemaal niet. En je vraagt je af – hoe vind ik hier een uitweg? En je bidt misschien wel om een oplossing. Dat alles in een klap duidelijk, goed, fijn, mooi zou zijn. Dat zou prachtig zijn.

Maar als niet alles in één klap is opgelost, weet dan. God is bij je. Hij is Immanuel – God met ons. Er zijn geen plekken waar hij niet is. Hij bevrijd van de zonden. Dat betekent meestal niet dat alles in een keer opgelost is, maar wel dat door de chaos heen er een uitweg is.

Interrumperen

Dat vraagt ook iets van je. Dat vraagt van je dat je de chaos, de donkere kanten van je leven niet ontkent. Ik kan me goed voorstellen dat iedereen hier zich gelijk in het plaatje van die drugsgebruiker herkent. En als dat wel zo is, laat je dat misschien niet zien. Ik denk dat we allemaal donkere kanten hebben die we liever niet delen. Je deelt ze liever niet met anderen. En waarschijnlijk denk je er zelf liever ook niet al te veel over na.

[dia 15] Jaloezie, haat misschien wel. Verslavingen of grote somberheid. Waarom zou je ook over die donkere kanten nadenken? Kunnen we het niet een beetje positief, een beetje gezellig houden?

Ja ok, soms word ik wel eens ten onrechte boos op mijn kinderen, maar dat is een incident. Soms eet ik in een keer een heel pak koekjes leeg, maar dat is niet wie ik ben. Of ik kijk porno op internet, maar dat hoort niet echt bij mij. Of ik drink soms wel iets teveel, maar ik ben geen alcoholist. Ik ga wel vreemd, maar daar ga ik echt mee stoppen. Met sommige mensen klikt het niet zo goed, ik erger me aan hen, maar dat zijn ook irritante mensen. Ik roddelde, maar dat was niet mijn bedoeling…

Ik merk dat ik – en anderen – vaak zo denken en praten. Je verontschuldigt jezelf. Je doet alsof wat niet ok is, niet echt bij jou hoort. Maar dat gaat je niet verder helpen. Dan blijft het deel van je. Het is als met een ziekte of kiespijn. Als je kiespijn hebt, is het er soms wel en soms niet. Je kunt op het moment dat je het niet voelt jezelf wijsmaken dat het over is, maar daarom is het nog niet over. Het is beter om dan naar de tandarts te gaan.

Zo is het ook met je donkere kanten. God zegt: het is deel van jou, je kunt jezelf daar niet van bevrijden. Het gaat niet vanzelf over. En dat is ok. Je hoeft het niet weg te stoppen. Je hoeft jezelf niet telkens weer wijs te maken, dat je het morgen beter gaat doen. Je hoeft jezelf niet van die donkere kant in jezelf  te bevrijden.

Juist daarvoor is Jezus gekomen – hij bevrijdt van de zonden. Hij maakt een nieuw begin.  Kom daarvoor  bij Hem. Hij maakt een nieuw begin. Geef je leven aan Hem. Dan maakt Hij het nieuw. Dat beelden we uit bij de doop. [dia 16] Je gaat onder in het water om er als een nieuw mens uit te komen. Dat is voortaan je identiteit – een schoongewassen mens. Jij bent bevrijd van je zonden.

Dat klinkt eenvoudig en op een bepaalde manier is dat het ook. Tegelijk: ook als je gedoopt bent, kun je nog nog last hebben van de zwarte kanten in je leven – die zijn eigenlijk nooit in een klap allemaal weg. De bevrijding van de zonden is daarom ook een weg om te gaan. Dat je steeds meer ook zichtbaar een nieuw mens wordt. Dat de vrucht van de Geest van de mens zichtbaar wordt. [dia 17 ]  Ook dat doet Jezus. Dat is dus ook een weg om te gaan.

Initiëren

God maakt een nieuw begin. Door Jezus. Daar denken we straks aan bij Kerst. In de chaos van deze wereld is Hij bij ons en brengt Hij ons verder. Naar zijn nieuwe wereld.

[dia 18]

Wat betekent dat voor je leven hier en nu? Waar het vaak nog een chaos is? Allereerst – probeer de chaos, de zwarte kanten in je leven, je pijn niet te ontkennen. Dat helpt je niet. En het hoeft niet. God is in de pijn aanwezig. Hij laat je niet alleen.

Dat betekent ook dat we elkaar daarin niet alleen hoeven te laten. Ook niet als er niets lijkt te veranderen. In Oase/de Bron willen we elkaar heel graag helpen. Als iemand van ons of iemand die moeilijke dingen meemaakt willen we dat heel graag oplossen. Je wil graag dat het weer goed gaat met die ander. En dus doe je wat je kunt doen. En je bidt: God wilt U het goed maken. En dat is mooi en goed.

En tegelijk: heel vaak wordt niet alles opgelost. Iemand die ziek is, wordt niet beter. Een vluchteling zonder status krijgt geen status. Iemand die arm is blijft arm. Dat kan pijnlijk zijn. Voor die ander en ook voor jezelf.

Soms is dat bijna niet te verdragen. En dus heb je misschien de neiging oplossingen aan te dragen, die de ander ook allang bedacht heeft. Als je nu maar… Dan komt het vast goed. Of: God heeft er een bedoeling mee, het komt goed. Dat kan je geloven, maar het kan ook een dooddoener zijn, waarmee je niet meer naast een ander staat. Dat doet God niet. God doet niet aan dooddoeners. Hij is Immanuel. Hij is in de chaos bij ons gekomen. Hij maakt alles goed, maar wanneer alles goed is, dat weten we meestal niet. En dus moeten we het nog in de chaos uithouden. Net als Jozef, die trouwt met een meisje dat al zwanger is – wat zullen de mensen ervan gezegd hebben? Vast niet veel goeds. Later als Jezus volwassen is, zijn er nog steeds roddels over zijn afkomst. En ook: het blijkt levensgevaarlijk om voor Jezus te gaan zorgen. Het betekent dat Jozef moet vluchten naar het buitenland. De Geest is aan het werk, door de chaos heen.

Hoe komt het weer goed? Dat is echt niet altijd in één keer te zien. Maar God laat wel zien: je staat niet alleen in de chaos van jouw leven, van deze wereld. Ik sta naast je.

In de chaos heeft God een nieuw begin gemaakt. Ik hoop dat je daar ook in deze week iets van kan zien. En als je het niet ziet – hoe je eraan vast. Hij is ook in de chaos erbij!